Eric Clapton, Led Zeppelin, Metallica, Michael Jackson. Allemaal artiesten die heel andere muziek hadden gespeeld als de blues er niet was geweest. Je zou kunnen zeggen dat elk pop- en rocknummer diep van binnen de bluesgenen heeft. Daarom lichten we dit genre uit aan de hand van vijf legendes.
Maar voor we beginnen is het eerst tijd voor een historisch intermezzo. Je wilt toch wel weten waar zo’n essentieel genre voor de popindustrie geboren is? We zoeven in warpspeed door de geschiedenis van de blues om je daarna onder te dompelen in wat legendarische tracks.
The blues
De oorsprong van de blues is droevig. Vandaar ook de naam ‘blues’, afgeleid van het Engelse gezegde ‘to feel blue’ (je droevig voelen). De muziekstijl is geboren in Amerika tijdens de duistere periode van slavernij tussen 1860 en 1900. Afrikaanse slaven zongen tijdens het werken over het extreme lijden dat ze voelden.
Dan is het bij tijd en wijle belangrijk je even te laten gaan. Zangers gebruikten daarom woorden die hun bewakers niet kenden. Zo konden ze hun onderdrukkers uitschelden zonder dat die het doorhadden.
Worksongs
De liederen uit die periode heten worksongs. Het ritme en tempo wordt bepaald door de inspanning die de mensen moesten leveren tijdens het werk op het veld. Een van de belangrijkste kenmerken is de dialogenzang (ook wel call and response) waarbij de ene zanger iets vraagt en de ander antwoordt.
Vanaf de jaren dertig trekken meer slaven naar het noorden om te werken en krijgt de blues een meer stedelijk geluid door het gebruik van elektrisch versterkte instrumenten. Later groeit deze muziekstijl uit tot de rock-’n-roll; hierdoor verdwijnt de blues tijdelijk uit de zicht, naar de underground. Het genre leeft echter op als witte rockmuzikanten, zoals Eric Clapton, opnieuw de blues beginnen te spelen in de jaren zestig en zeventig.
Standaard bluesschema
Geen enkele stijl is in één simpel akkoordenschema te vatten, maar de basisprincipes die kenmerkend zijn voor de blues kunnen we wel in een veelvoorkomende akkoordenprogressie uitleggen. Dit kan wat technisch worden, maar vrees niet, je hoeft het niet te begrijpen om het te kunnen spelen.
Ten eerste is het belangrijk om te weten in welke toonsoort een bluesnummer gespeeld wordt. Stel een track staat in C, de toonladder van C is: C, D, E, F, G, A, B, C. Als je deze toonladder in cijfers weergeeft krijg je I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII. So far so good. En dan nu naar het technische gedeelte. De blues bestaat vaak uit twaalf vierkwartsmaten.
Standaard bluesschema toegepast op de toonsoort C
Een vaak gebruikt akkoordenschema binnen de blues is: voor de eerste vier maten I| I| I of IV| I|, bij de tweede vier maten IV| IV| I| I| en bij de derde vier vierkwartsmaten V| IV| I| V|. Als je de cijfers inwisselt voor de toon waar ze voor staan dan krijg je de akkoordenprogressie – dit kan dus met elke toonladder.
Dus stel dat je in C dit bluesschema toepast, dan krijg je het volgende. De eerste vier vierkwartsmaten bestaan uit C| C| C of F| C|. Trek je de theorie door dan bestaat het tweede rijtje van vier vierkwartsmaten uit F| F| C| C| gevolgd door de laatste reeks G| F| C| G|. Hieronder een aantal legendes die dit toepassen in hun tracks.
Robert Johnson
Als je het over legendes hebt, dan kun je niet om de godfather van de blues heen. Robert Johnson staat bekend als de man die de klassieke deltablues vermengde met andere stijlen van het genre en zo muzikale deuren opende voor de artiesten na hem. Het verhaal gaat dat Johnson op een nacht naar een kruispunt trok, waar hij rond middernacht door een grote, donkere figuur werd opgewacht – een demon.
Bron: YouTube
Deze pakte zijn gitaar af, stemde hem en gaf hem pas terug toen Johnson zijn ziel er voor op tafel legde. Vanaf dat moment kan de gitarist fenomenaal spelen en refereert hij in zijn nummers naar de deal die hij met de duivel heeft gesloten. Johnson overlijdt op 27-jarige leeftijd, vermoedelijk is hij vergiftigd door de man van een van zijn scharrels. Speel hier mee met Robert Jonhsons Me and the Devil Blues. Als je durft.
Muddy Waters
Wat gebeurt er wanneer je als kind vaak aan de rivieroevers te vinden bent, lekker met modder aan het gooien en aan het ravotten in het water? Dan krijg je de bijnaam Muddy Waters. Geen grap. Muddy groeit op bij zijn grootouders op de Stovall Plantation, een katoenplantage. Daar leert hij de mondharp spelen. Een instrument dat hem de muzikale inzichten verschaf die hij later op de gitaar zal toepassen.
Bron: YouTube
Als jongeman in Chicago ontpopt hij zich tot een van de beste bluesgitaristen die we kennen. Niet alleen zijn technische skills en het omarmen van de elektrische gitaar binnen de blues, maar ook zijn benadering en ontwikkeling van het genre geven Waters de status van een legende. Speel hier mee met de bewerking van Bo Diddley’s Hoochie Coochie Man: Muddy Waters’ Mannish Boy.
B.B. King
Het ene moment krijg je 35 cent per 45 kilogram katoen die je plukt, het andere moment ben je een van de bekendste gitaristen aller tijden en zijn er bluescafés die jouw naam dragen. B.B. King heeft hier hard voor gewerkt, want het kwam hem niet zomaar aanwaaien. Deze blueslegende groeit ook op bij zijn grootouders op een katoenplantage. Door de kerk ontdekt King zijn liefde voor muziek.
Bron: YouTube
Geïnspireerd door helden als T-Bone Walker en Django Reinhardt pakt B.B. King de gitaar op en leert zichzelf de blues, welke hij verfijnt in de tijd die hij doorbrengt in Memphis, Tennessee. Daar krijgt hij ook zijn bijnaam Blues Boy, afgekort tot B.B. Het grootste succes van deze legende buiten de bluesmarkt is een bewerking van Roy Hawkins’ The Thrill is Gone. Jam hier mee met The Thrill Is Gone.
Bessie Smith
De ‘empress of blues’ noemt men Bessie Smith ook wel. Een van de weinige vrouwelijke blueslegendes en het is ook nog eens een oude rot in het vak. Bessie is geboren in 1894 in Mississippi. Smith komt op jonge leeftijd onder de vleugel van een andere legend: de eerste professionele blueszangeres, Ma Rainey.
Bron: YouTube
Samen met Ma Rainey ontwikkelt Bessie haar talent en is een van de eerste bluesartiesten die door platenmaatschappij Columbia Records aan boord wordt gehaald. De grote doorbraak van de empress of blues is haar versie van Alberta Hunters’ Down Hearted Blues uit 1923. Waar wacht je op? Pak je gitaar en jam mee met Down Hearted Blues van Bessie Smith.
Howlin’ Wolf
Wanneer je moeder je op je elfde het huis uitgooit en je 120 kilometer naar je vader moet lopen nadat je oom je heeft mishandeld, dan kun je wel stellen dat je het klappen van de zweep kent. Howlin’ Wolf kent het in ieder geval als geen ander. Deze blueslegende staat vooral bekend om zijn gruwelijk rauwe stem en gitaarskills. Zijn sound inspireert artiesten als Tom Waits, Jimmy Page, The Beatles en The Rolling Stones.
Bron: YouTube
Platenlabels ontdekken de beste man wanneer hij zijn eigen radioshow start. Ze bieden als snel tegen elkaar op om hem te tekenen. Uiteindelijk verhuist Howlin’ Wolf naar Chicago waar hij de blues op de kaart zet samen met onder andere Muddy Waters. Door zijn imposante verschijning kreeg hij al snel de bijnaam Three Hundred Pounds of Heavenly Joy.
Zijn plaat London Sessions uit 1971 is nog steeds het best verkochte bluesalbum ooit. Anders speel je volgende keer dit nummer bij het kampvuur. Leer hier de akkoordenprogressie van Killing Floor van Howlin’ Wolf. Ze zijn niet zo moeilijk: E, D, A liggen in de basis. Happy jamming!
