Laten we het eens hebben over een type album dat niet bijzonder gebruikelijk is in het huidige muziektijdperk: conceptalbums. We hebben tegenwoordig eindeloze streamingmogelijkheden binnen handbereik, zonder de beperkingen van het aantal minuten op een cd of op de radio. Onze aandacht gaat steeds vaker uit naar losse nummers. Betekent dit dat het conceptalbum niet langer relevant is voor ons? Misschien wel, maar misschien ook niet…
Geschatte leestijd: 5 minuten
In deze blogpost over conceptalbums
Concept Albums
Maar wat is een conceptalbum? Dit is een muziekstuk met een overkoepelend thema, waarbij alle nummers een duidelijk verband hebben. Dit soort album is bedoeld om in ÊÊn keer te luisteren voor een maximale impact.
Historici zien Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band van The Beatles als de geboorte van het conceptalbum. Technisch gezien klopt dit niet, want John Lennon zei zelf dat zijn liedjes niet geschreven waren met een specifiek thema in gedachten. Desalniettemin werd het wel als conceptalbum gepresenteerd.
Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band
Laten we inzoomen op The Beatles plaat en kijken waarom deze wel als een conceptalbum kan worden gezien en waarom niet. Op Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band hoor je duidelijke overgangen tussen de eerste twee nummers en een reprise van het titelnummer tegen het einde van het album.
Aan de andere kant kun je stellen dat het creatieve concept – met het opvallende artwork en de kleurrijke personages – veel verder reikt dan alleen de muziek. Vooral de combinatie had grote invloed op de populaire cultuur en was zeer inspirerend voor de art rock bands die doorbraken in de jaren 60 en 70. Het maakte de weg vrij voor een grotere artistieke visie en expressie in de populaire muziek.
The Dark Side of the Moon
Conceptalbums in het bijzonder hebben nauwe banden met progressive rock. Dit subgenre bevat vaak complexe composities en muziekarrangementen met overkoepelende thema’s en naadloze overgangen tussen nummers. Deze kenmerken passen uitstekend bij het uitgangspunt van een conceptalbum.
The Dark Side of the Moon van Pink Floyd is een van de meest tijdloze en bekendste voorbeelden. Het album is alom geprezen en werd in het Verenigd Koninkrijk 14 keer platina; het is nog steeds een uitzonderlijke plaat en een absolute klassieker.
Van dezelfde band kwam in 1979 ook The Wall uit: een van de meest populaire conceptalbums ooit gemaakt. Het was niet alleen een enorm commercieel succes, maar kreeg ook alom lovende kritieken.
Deze albums hebben een bepaalde golfbeweging van nummer tot nummer, waarbij onafgebroken luisteren van cruciaal belang is – dit zorgt niet alleen voor naadloze overgangen, maar rijgt ook de verhaallijn van het album aan elkaar. Beide albums hadden ook een belangrijke culturele impact, vergelijkbaar met Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band.
Conceptalbums vandaag de dag
Conceptalbums zijn tot op de dag van vandaag een populaire methode om platen samen te stellen in de progressive rock, maar dit is nu een veel kleiner commercieel genre in de muziekindustrie. De laatste jaren worden conceptalbums echter steeds meer gebruikt in verschillende genres en door verschillende artiesten, sommige met een aanzienlijke populariteit.
Een paar voorbeelden: in de hiphop is er Kendrick Lamar, die consequent concepten heeft gebruikt voor zijn albums, zoals Section.80, Good Kid, M.A.A.D City en To Pimp a Butterfly. In ambient/elektronische muziek bracht Nick Cave Ghosteen uit. In de indie-hoek bracht Sufjan Stevens Illinois uit en in alternatieve pop deed Taylor Swift met Folklore een duit in het zakje.
Playlists vs albums
Hoewel deze artiesten albums produceerden rondom een overkoepelend concept, lijkt het niet perse de bedoeling om ze van begin tot einde te luisteren. Ook in recent uitgebrachte muziek zijn er veel voorbeelden te vinden en natuurlijk geeft de interpretatie van een album veel ruimte voor discussie.
Artiesten brengen steeds vaker singles uit om de release van een album te promoten en zo nieuwe en bestaande luisteraars meteen aan zich te binden via streamingdiensten. In het tijdperk van Spotify is het samenstellen van afspeellijsten gangbaar geworden. Met deze enorme catalogi betekent dit vaak het kiezen van individuele nummers van meerdere albums.
Een ideaal format dat perfect past in ons drukke leven. De kern van dit luistermodel is ongetwijfeld gemak. Daar staat tegenover dat met het tempo van de wereld van vandaag veel te zeggen is om alles buiten te sluiten, je op je gemak te voelen en je in een album onder te dompelen. Overgangen tussen nummers krijgen meer betekenis, thema’s in de songteksten hebben meer impact en het kan de luisteraar in wezen een sterkere band met het album geven.
Toekomst van conceptalbums
Vermoedelijk zal er altijd een deel van de muziekreleases bedacht en gemaakt worden als conceptalbums. Misschien kan streaming, nu het zo wijdverbreid is, meer artiesten inspireren om nieuwe creatieve formats uit te proberen en het concept te omarmen? Misschien kan het werk van artiesten als Pink Floyd in de toekomst een opleving teweegbrengen omdat men zich onvermijdelijk op het verleden richt voor inspiratie?
Zullen conceptalbums opnieuw een belangrijke rol spelen in de mainstream muziek, zoals in de jaren 1970? Dat lijkt niet heel waarschijnlijk, maar het is natuurlijk best moeilijk om muzikale trends te voorspellen en te zien welke richting artiesten, luisteraars en de industrie in de toekomst uitgaan.
Slotgedachten
Hoewel afspeellijsten en het streamen van individuele nummers meestal de handige optie zijn voor onze muziekconsumptie, mogen we niet vergeten dat muziekliefhebbers een album ook vanuit een ander perspectief kunnen waarderen.
Dus hier is je geheugensteuntje (of ongevraagd advies) dat je een totaal andere, meeslepende muzikale ervaring kunt hebben als je in zân geheel naar een conceptalbum luistert. Probeer het en laat je verbazen over de impact die het heeft. Happy jamming!